ΕΛΛΑΔΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ

"Εκτός από την χρήση της μεσογειακής Ορθοδοξίας για ενδοελληνικές χρείες, όπου ως ελλαδική εκκλησία είναι μία απομονωμένη πνευματικώς κατάσταση, υπάρχει και μια άλλη διάστασή της με διαστάσεις παγκοσμιότητος. Είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το Πατριαρχείο είναι η ευρωπαϊκή διάσταση της Τουρκίας. Καθ' εαυτήν η Τουρκία μπορεί να θεωρηθή χώρα ευρωπαϊκή μόνο κατά το μέτρο που απετέλεσε κάποτε το ισοζύγιο της πολιτικής των ευρωπαϊκών κρατών και ακριβώς σαν τέτοια ''εξωτερικά'' μόνο αποτελεί ευρωπαϊκή διάσταση. Κάποτε με τις διακυμάνσεις του ''Ανατολικού ζητήματος'' ελήφθησαν αποφάσεις διαλύσεώς της, πράγμα που σημαίνει ότι ο δεσμός της με την Ευρώπη είναι γεωπολιτικός και όχι εσωτερικά πολιτιστικός. Το Πατριαρχείο, αντίθετα, αποτελεί πολιτιστική και ιστορική διάσταση της ίδιας της Ευρώπης, δηλ. εσωτερικόν παράγοντα της ευρωπαϊκής ιστορικής εξελίξεως. Νοητικά μόνο - π.χ. στην σκέψη ενός τεχνοκράτη της πολιτικής - το Πατριαρχείο θα μπορούσε και να εκλείψη. Πρακτικά είναι τόσο απαραίτητο στην Ευρώπη όσο η ίδια η Ρώμη ή το Καντέμπουρυ. Η ελλαδική Ορθοδοξία με το Πατριαρχείο υπό τα τρέχοντα δεδομένα δεν έχει εσωτερική σχέση, μάλιστα δε, λόγω της ''εθνικής κλειστότητος'' της ελλαδικής Ορθοδοξίας, η σχέση των είναι κατ' ουσίαν αντιθετική". Αυτά έγραφε στο βιβλίο του ''Η Ανατολική Μεσόγειος ως ευρωπαϊκή ιστορία'' (σελ. 280-281, τομ. Α΄, Αθήνα 1984) πριν από είκοσι σχεδόν χρόνια ο Λευκαδίτης συγγραφέας Γεράσιμος Σ. Κακλαμάνης, ο αγαπητός φίλος και ''αντίπαλος'' για τον γράφοντα, που «έφυγε» από κοντά μας πριν λίγους μήνες. Ιδού, μάλιστα τώρα, που η Τουρκία, προς έκπληξη πολλών, δείχνει ότι αρχίζει να κατανοεί τον οικουμενικό ρόλο του Πατριαρχείου και την αξία της πολιτιστικής του ιστορίας. Γράφει σχετικά η τουρκική εφημεριδα ''Χουριέτ'' με αφορμή την πρόσφατη διένεξη της ελλαδικής ορθόδοξης εκκλησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο (Ελευθεροτυπία, 20-10-2003): "...το Ορθόδοξο Πατριαρχείο, ακόμη και σε περίπτωση που δεν θα μείνει κανένας Έλληνας στην Τουρκία, θα εξακολουθήσει να υπάρχει. Αυτό είναι η ιστορική πραγματικότητα. Συνεπώς, υπό την έννοια αυτήν και με βάση τις σχέσεις μας με το χριστιανικό κόσμο, πρόκειται για θεσμό με βαρύτητα". Δυστυχώς, όμως η Ελλάδα, δέσμια του "θεολογικού εθνικισμού" (Alexander Schmemann) της ελλαδικής ορθόδοξης εκκλησίας, κάθε άλλο παρά δείχνει να αποδέχεται και να αναγνωρίζει τον οικουμενικό και διεθνή ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στο βαθμό και στο μέτρο που ο ρόλος αυτός δεν θα αποτελεί ταυτόχρονα και μέσον επιβολής της ελληνικής εθνικής ταυτότητας και υποστήριξης της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στα λεγόμενα «εθνικά Θέματα». Επιτρέπεται, όμως, αυτός να είναι ο ρόλος ενός θρησκευτικού δόγματος στον εικοστό πρώτο αιώνα; Και ακόμη περισσότερο, επιτρέπεται σε μια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης η εξωτερική της πολιτική, και όχι μόνον, να συγκαθορίζεται από το εθνικιστικό ιερατείο ενός θρησκευτικού δόγματος; Δεν θα ήταν προτιμότερο και επωφελέστερο για Ελλάδα και Τουρκία, θεσμοί, όπως το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και πραγματικότητες, όπως η μειονότητα της Θράκης, να αποτελούν γέφυρες φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των λαών αντί για στοιχειωμένα βαλκανικά φαντάσματα του αιματοβαμμένου παρελθόντος;