Μειονότητες και μισαλλοδοξία στην Ελλάδα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΤΟΥ ΕΛΣΙΝΚΙ (ΕΠΣΕ) Τ.Θ. 60820, 15304 Γλυκά Νερά, Tηλ. 2103472259 Fax: 2106018760 email: office@greekhelsinki.gr ιστοσελίδα: http://cm.greekhelsinki.gr/ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 14 Μαΐου 2006 Μειονότητες και μισαλλοδοξία στην Ελλάδα Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ), με την ευκαιρία των όσων λέγονται και γράφονται τον τελευταίο καιρό για τις μειονότητες στην Ελλάδα με αφορμή την υποψηφιότητα της Γκιουλμπεγιάζ Καραχασάν με το ΠΑΣΟΚ και τις θέσεις του βουλευτή Ιλχάν Αχμέτ της ΝΔ, επισημαίνει τα ακόλουθα: Η Ελλάδα έχει γίνει αντικείμενο αυστηρότατων συστάσεων από τα αρμόδια όργανα του ΟΗΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης για την επίμονη άρνησή της να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο και τις συμβάσεις που έχει επικυρώσει και να αναγνωρίσει την παρουσία εθνικών μειονοτήτων στο έδαφός της, ειδικότερα δε της τουρκικής και της μακεδονικής. Τα τρία πιο πρόσφατα κείμενα, που δημοσιοποιήθηκαν μεταξύ Μαΐου 2004 και Μαρτίου 2005, ακολουθούν. Καλό είναι τα ελληνικά ΜΜΕ να τα δημοσιεύσουν επιτέλους… Όσοι/ες εκφράζουν απόψεις που διαφοροποιούνται από αυτές τις θέσεις των διεθνών οργάνων εμπειρογνωμόνων, κάτι που κάνει άλλωστε συστηματικά και η εκάστοτε ελληνική αντιπροσωπεία, απλώς υποστηρίζουν την παραβίαση των μειονοτικών δικαιωμάτων και δείχνουν πως δεν πιστεύουν στα ανθρώπινα δικαιώματα: ένα χαρακτηριστικό σχετικό κείμενό της ακολουθεί. Με τις θέσεις αυτές, η πολιτεία αλλά και οι πάμπολλοι/ες επικριτές, συμβάλλουν στη διαιώνιση από τη μια εντός των συνόρων της μισαλλοδοξίας και από την άλλη διεθνώς της ζοφερής εικόνας της Ελλάδας ως της πιο μισαλλόδοξης χώρας στα θέματα αυτά στην ΕΕ των 25 χωρών, αν όχι και μεταξύ των δημοκρατικών χωρών της Ευρώπης γενικότερα. Οι φωνασκούντες και αρθρογραφούντες στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη καλό είναι να γνωρίζουν ότι όλοι οι νυν και πρώην μειονοτικοί βουλευτές όλων των κομμάτων στη Θράκη δηλώνουν Τούρκοι, όπως και η πολύ μεγάλη πλειοψηφία των μελών της μειονότητας, ανεξάρτητα από τη μητρική γλώσσα τους ή την καταγωγή τους. Όπως επίσης ότι το «Ουράνιο Τόξο», με έδρα τη Φλώρινα, υποστηρίζει την αναγνώριση της μακεδονικής μειονότητας και της μακεδονικής γλώσσας στην Ελλάδα: ο δε εκλεγμένος το 2002 με το ΠΑΣΟΚ Νομάρχης Φλώρινας επιδίωξε και πέτυχε τότε την υποστήριξη του «Ουράνιου Τόξου», ένα από τα ηγετικά στελέχη του οποίου εκλέχτηκε και παραμένει νομαρχιακός σύμβουλος με το συνδυασμό του Νομάρχη. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΙΣΑΛΛΟΔΟΞΙΑΣ (ECRI) Τρίτη Έκθεση για την Ελλάδα της 5ης Δεκεμβρίου 2003 Στρασβούργο, 8 Ιουνίου 2004 (δείτε εδώ) ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ Μακεδόνες και άλλες μειονοτικές ομάδες 80. Στην δεύτερή της έκθεση η ECRI ενεθάρρυνε τις αρχές να διασφαλίσουν ότι όλες οι ομάδες στην Ελλάδα, περιλαμβανομένων των Μακεδόνων και των Τούρκων, θα εδύναντο να ασκούν τα δικαιώματά τους ως προς την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και την ελευθερία της έκφρασης σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες δικαίου. 81. Η ECRI σημειώνει ότι οι Ελληνικές αρχές είναι περισσότερο έτοιμες να αναγνωρίσουν την ύπαρξη μειονοτικών ομάδων στην Ελλάδα, όπως οι Πομάκοι και οι Ρομά, περιλαμβανομένου του γεγονότος ότι οι ομάδες αυτές έχουν άλλη μητρική γλώσσα από την Ελληνική. Εντούτοις άλλες ομάδες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες, όπως για παράδειγμα οι Μακεδόνες και οι Τούρκοι. Ακόμη και σήμερα, άτομα που επιθυμούν να εκφράσουν την Μακεδονική, την Τουρκική ή άλλη ταυτότητα επισύρουν την εχθρότητα του πληθυσμού. Είναι στόχοι προκαταλήψεων και στερεοτύπων, και ενίοτε αντιμετωπίζουν διακρίσεις, ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας. Στην απόφασή του της 10ης Ιουλίου 1998, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε στην υπόθεση Σιδηρόπουλου και άλλων κατά της Ελλάδος ότι η άρνηση εγγραφής του σωματείου «Σπίτι Μακεδονικού Πολιτισμού» αποτελούσε παρεμπόδιση της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι όπως αυτή διασφαλίζεται από το Αρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η ECRI αποδοκιμάζει το γεγονός ότι μετά παρέλευση πενταετίας από την εν λόγω απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο σύνδεσμος ακόμη δεν έχει εγγραφεί παρά τις επανειλημμένες αιτήσεις που έχουν κάνει τα μέλη του. Η ECRI σημειώνει ότι παρόμοιες υποθέσεις ευρίσκονται ενώπιον των Ελληνικών δικαστηρίων ως προς την εγγραφή σωματείων των οποίων ο τίτλος περιλαμβάνει το επίθετο «Τουρκικό». 82. Η ECRI υπογραμμίζει ότι οι αρχές πραγματοποίησαν ένα πρώτο θετικό βήμα προς την κατεύθυνση της συμφιλίωσης με το άνοιγμα των συνόρων για λίγες ημέρες κατά το θέρος του 2003 σε άτομα Μακεδονικής καταγωγής που είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν την Ελλάδα κατά τον εμφύλιο πόλεμο όταν οι περισσότεροι εξ αυτών δεν ήταν παρά παιδιά. Ωστόσο η ECRI αποδοκιμάζει το γεγονός ότι δεν δόθηκε άδεια εισόδου στο Ελληνικό έδαφος σε άτομα με διαβατήρια όπου το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας τους στην Ελλάδα ήταν γραμμένο στην Μακεδονική και όχι στην Ελληνική του μορφή. 83. Η ECRI σημειώνει ότι οι εκπρόσωποι της Μακεδονικής κοινότητας έχουν ζητήσει από τις αρχές να αναγνωρίσουν το δικαίωμά τους στον αυτοπροσδιορισμό, καθώς και την ύπαρξη Μακεδονικής εθνικής μειονότητας στην Ελλάδα. Επίσης έχουν ζητήσει την κύρωση της Σύμβασης Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων και του Ευρωπαϊκού Χάρτη για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες, θεωρώντας ότι αυτό το βήμα θα βελτίωνε την κατάστασή τους στην Ελλάδα. Συστάσεις: 84. Η ECRI ενθαρρύνει τις Ελληνικές αρχές να λάβουν περαιτέρω μέτρα προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και της ελευθερίας της έκφρασης των μελών των Μακεδονικών και Τουρκικών κοινοτήτων που ζουν στην Ελλάδα. Χαιρετίζει την χειρονομία συμφιλίωσης στην οποία προέβησαν οι Ελληνικές αρχές προς τους Μακεδονικής εθνικής ταυτότητας πρόσφυγες από τον εμφύλιο πόλεμο, ενώ τις ενθαρρύνει έντονα να πραγματοποιήσουν μεγαλύτερη πρόοδο στην κατεύθυνση αυτή με τρόπο που δεν θα προβαίνει σε διακρίσεις. 85. Η ECRI επίσης συνιστά στις Ελληνικές αρχές να εξετάσουν εκ του σύνεγγυς τις αιτιάσεις περί διακρίσεων και πράξεων μισαλλοδοξίας κατά των Μακεδόνων, Τούρκων και άλλων, και να λάβουν μέτρα για την δέουσα τιμωρία τέτοιων ενεργειών. 86. Η ECRI συνιστά έντονα στις Ελληνικές αρχές να ανοίξουν διάλογο με τους εκπροσώπους των Μακεδόνων, προκειμένου να εξευρεθεί λύση στις εντάσεις που σημειώνονται μεταξύ αυτής της ομάδας και των αρχών, καθώς και μεταξύ της ομάδας και του γενικότερου πληθυσμού, ώστε να μπορέσει να επιτευχθεί η συνύπαρξη με αμοιβαίο σεβασμό προς το συμφέρον όλων. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΕΠΙ ΤΗΣ 3ΗΣ ΕΚΘΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ECRI ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η αναφορά του κειμένου της Εκθέσεως στην «μακεδονική» μειονότητα δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και είναι εσφαλμένη. Πράγματι, 2.500.000 Έλληνες που διαβιούν στην Ελληνική Μακεδονία αυτοπροσδιορίζονται ως Μακεδόνες. Η χρήση του όρου «Μακεδονική» μειονότητα από έναν μικρό αριθμό Ελλήνων της Βορείου Ελλάδος, που ομιλούν ένα σλαβικό ιδίωμα, αντιποιείται το όνομα και την ταυτότητα της ανωτέρω ευρείας πλειονότητας των Ελλήνων Μακεδόνων. Δημιουργεί, επίσης, σοβαρά προβλήματα στις Ελληνικές Αρχές, καθώς ο οποιοσδήποτε επίσημος αυτοπροσδιορισμός μιας τέτοιας ομάδος ενδέχεται να δημιουργήσει σύγχυση και να οδηγήσει στην διατάραξη της κοινωνικής ειρήνης στην περιοχή της Βορείου Ελλάδος. Επιπλέον, δεν υφίσταται κανένας κανόνας του διεθνούς δικαίου που υποχρεώνει τα Κράτη να αναγνωρίζουν επισήμως την ύπαρξη μειονοτήτων, με βάση και μόνο το κριτήριο ότι ένας μικρός αριθμός πολιτών ομιλεί ένα δεύτερο ιδίωμα. Τα Κράτη είναι σε καλύτερη θέση να εκτιμούν πότε μια ορισμένη ομάδα πληροί τα κριτήρια για την επίσημη αναγνώρισή της ως μειονότητα. Εντούτοις, ακόμα και εν τη απουσία μιας τέτοιας αναγνώρισης, τα Κράτη υποχρεούνται να σέβονται πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες αυτών των ατόμων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας εκφράσεως όπως και των αρχών της ισότητας και της μη – διάκρισης. Επιπλέον, όσον αφορά στην υπόθεση Σιδηρόπουλου κατά της Ελλάδος (παρ.80 της Έκθεσης), οι Ελληνικές Αρχές θα ήθελαν να επιστήσουν την προσοχή των μελών της ECRI στο γεγονός ότι η Επιτροπή Υπουργών του ΣτΕ έχει υιοθετήσει την Τελική Απόφαση DH (2000) 99, όπου αναφέρεται ευκρινώς ότι η υπόθεση αυτή είναι εξαιρετικού χαρακτήρα και ότι η Ελληνική κυβέρνηση έχει λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της που πηγάζουν από το άρθρο 53 της ΕΣΔΑ. Στην παράγραφο 79 της Έκθεσης η λέξη «Τούρκοι» χρήζει διευκρινήσεων, καθότι ως «Τούρκοι» θεωρούνται τα άτομα Τουρκικής ιθαγενείας, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων εκ Τουρκίας που διαμένουν στην Ελλάδα ως οικονομικοί και πολιτικοί πρόσφυγες. Συνεπώς, χάριν ακρίβειας της Έκθεσης, η εν λόγω φράση θα έπρεπε να διατυπωθεί ως ακολούθως : ….« ότι όλες οι ομάδες στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των μελών της Μουσουλμανικής μειονότητας». Το ίδιο ισχύει για την παράγραφο 80 ( 1η και 2η γραμμή) που θα πρέπει να διατυπωθεί ως εξής : «η ECRI σημειώνει ότι οι Ελληνικές Αρχές αναγνωρίζουν την ύπαρξη μειονοτικών ομάδων στην Ελλάδα, όπως είναι οι Πομάκοι και οι Ρόμα, που ανήκουν στην Μουσουλμανική μειονότητα, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι …» Στην παράγραφο 86 (Τρίτη σειρά), η Έκθεση θα έπρεπε να διατηρήσει τον ορισμό της λέξης «Τούρκοι» για να προσδιορίσει εκείνους που ανήκουν στην Μουσουλμανική μειονότητα και αυτοπροσδιορίζονται ως Τουρκογενείς. Συνεπώς η εν λόγω φράση θα έπρεπε να διατυπωθεί ως ακολούθως : «η πλειονότητα των οποίων αυτοπροσδιορίζονται ως άτομα Τουρκικού γένους». ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΦΩΝΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ (CCPR) ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Ογδοηκοστή Τρίτη σύνοδος Καταληκτικές παρατηρήσεις της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων ΕΛΛΑΔΑ (CCPR/CO/83/GRC, 31 Μαρτίου 2005) (μετάφραση ΕΠΣΕ από το αγγλικό πρωτότυπο: που βρίσκεται εδώ) ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ 20. Η Επιτροπή σημειώνει τη δέσμευση του Κράτους μέλους ότι όλοι οι πολίτες στην Ελλάδα πρέπει να απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα, ανεξάρτητα από τη θρησκεία ή την εθνοτική καταγωγή. Ωστόσο, η Επιτροπή σημειώνει με ανησυχία την προφανή απροθυμία της κυβέρνησης να επιτρέψει σε οποιεσδήποτε ιδιωτικές ομάδες ή ενώσεις να χρησιμοποιούν τίτλους ενώσεων που περιλαμβάνουν την ονομασία «τουρκικός» ή «μακεδονικός», απροθυμία που έχει τη βάση της στον ισχυρισμό του Κράτους μέλους ότι δεν υπάρχουν άλλες εθνοτικές, θρησκευτικές ή γλωσσικές μειονότητες στην Ελλάδα εκτός από τους Μουσουλμάνους στη Θράκη. Η Επιτροπή σημειώνει ότι τα άτομα που ανήκουν σε τέτοιες μειονότητες έχουν σύμφωνα με το Σύμφωνο το δικαίωμα να απολαμβάνουν το δικό τους πολιτισμό, να ομολογούν και να ασκούν τις δικές τους θρησκευτικές πεποιθήσεις, και να χρησιμοποιούν τη δική τους γλώσσα από κοινού με τα άλλα μέλη της ομάδας τους. (άρθρο 27) Το Κράτος μέλος πρέπει να αναθεωρήσει την πρακτική του στη βάση του Άρθρου 27 του Συμφώνου. ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα 33η Συνεδρίαση (26 Απριλίου – 14 Μαΐου 2004) Καταληκτικές Παρατηρήσεις της Επιτροπής για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα ΕΛΛΑΔΑ (μετάφραση ΕΠΣΕ από το αγγλικό πρωτότυπο: που βρίσκεται εδώ) ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ Δ. ΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΗΣΥΧΙΑΣ 10. Η Επιτροπή ανησυχεί γιατί υπάρχει μόνον μια επίσημα αναγνωρισμένη μειονότητα στην Ελλάδα, ενώ υπάρχουν και άλλες εθνοτικές ομάδες που επιθυμούν το καθεστώς αυτό. 28. Η Επιτροπή ανησυχεί επειδή υψηλό ποσοστό Ρομά και τουρκόφωνων παιδιών δεν εγγράφονται στα σχολεία ή εγκαταλείπουν το σχολείο στα πρώτα στάδια της εκπαίδευσης. Παρότι στη Θράκη παρέχεται δίγλωσση εκπαίδευση, στην ελληνική και στην τουρκική γλώσσα σε δύο δευτεροβάθμια σχολεία της μουσουλμανικής μειονότητας, η Επιτροπή σημειώνει με ανησυχία ότι δεν υπάρχει παρόμοια δυνατότητα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ή εκτός της Θράκης και ότι τα μέλη άλλων γλωσσικών ομάδων δεν έχουν τη δυνατότητα εκμάθησης της μητρικής τους γλώσσας στο σχολείο. 29. Η Επιτροπή εκφράζει τη λύπη της επειδή του συμβαλλόμενο κράτος δεν της παρείχε πληροφορίες για τα μέτρα που εφάρμοσε για τη διατήρηση, την προστασία και την προαγωγή μειονοτικών γλωσσών και πολιτισμών. Ε. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ 31. Η Επιτροπή καλεί το συμβαλλόμενο κράτος να επανεξετάσει τη θέση του όσον αφορά την αναγνώριση άλλων εθνοτικών, θρησκευτικών ή γλωσσικών μειονοτήτων που ενδέχεται να υπάρχουν στο έδαφός του, σύμφωνα με τα διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα και το καλεί να κυρώσει τη Σύμβαση Πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων (1995). 50. Η Επιτροπή καλεί επιτακτικά το συμβαλλόμενο κράτος να υιοθετήσει αποτελεσματικά μέτρα για την αύξηση της παρακολούθησης των τουρκόφωνων παιδιών και των παιδιών Ρομά στα σχολεία, συμπεριλαμβανομένης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, να διασφαλίσει στο ευρύτερο δυνατό μέτρο τη δυνατότητα των παιδιών που ανήκουν σε γλωσσικές μειονοτικές ομάδες να διδάσκονται τη μητρική τους γλώσσα, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών διαλέκτων, στο σχολείο, και να εξασφαλίσει την κατάλληλη στελέχωση των σχολείων με δασκάλους εξειδικευμένους στην πολυπολιτισμική εκπαίδευση. 51. Το συμβαλλόμενο κράτος καλείται να περιλάβει στην επόμενη έκθεσή του πληροφορίες για τα μέτρα που υιοθέτησε για τη διατήρηση, προστασία και προαγωγή των μειονοτικών γλωσσών και πολιτισμών, που δεν πρέπει να περιορίζονται στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης.