Με αφορμή την τρομοκρατική επίθεση στη Γαλλία καθίσταται, θεωρώ, εξαιρετικά επίκαιρο ένα παλαιότερο άρθρο μου στην εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ" με τον τίτλο: [Η επιβολή του "λόγου"], που αναφέρεται στη γαλλική (αντι-λιμπεραλιστική) ορθολογική παράδοση.
(Μπορείτε, να δείτε το άρθρο στο σύνδεσμο: http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=182185).
Η γαλλική (αντι-λιμπεραλιστική) ορθολογική παράδοση:
1. Με την κυριαρχία της στην ηπειρωτική Ευρώπη, οδήγησε στον "έλλογο" σχεδιασμό και στην επιβολή της ΟΝΕ άνωθεν, δηλαδή δίχως χαγεκιανές κοινωνικο-πολιτικές διαδικασίες "αυθόρμητης τάξης".
2. Με το αντιθρησκευτικό της μένος, εξοβέλισε την θρησκευτική ανοχή, επιβάλλοντας λ.χ. την ποινικοποίηση της μαντίλας.
Ως αποτέλεσμα επέφερε:
1. Την σημερινή πρωτόγνωρη οικονομική κρίση στην ηπειρωτική Ευρώπη.
2. Τον πλήρη ιδεολογικό-πολιτικό εκφασισμό της Γαλλικής κοινωνίας και την κατακόρυφη άνοδο του φασισμού, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης.
3. Πολιτισμική σύγκρουση.
Άλλοι έχουν για προσκέφαλο το "The Constitution of Liberty" του Hayek άλλοι το «The God Delusion» του Richard Dawkins. Ο αγγλοαμερικάνικος Διαφωτισμός το πρώτο, η ηπειρωτική Ευρώπη του γαλλικού Διαφωτισμού το δεύτερο.
Ο πρώτος, (σε αντίθεση με τον δεύτερο), δεν θέτει σε εισαγωγικά το ρήμα "προσβάλλει".
Η προσβολή και το δικαίωμα προσβολής είναι δεδομένα για τον πρώτο. Για τον δεύτερο ισχύει η παραδοξότητα να μην παραδέχεται την προσβολή, αλλά μόνο δικαίωμα προσβολής.
Το Ισλάμ με τα σκίτσα του Μωάμεθ, εξεγέρθη λόγω της άρνησης του Ράσμουσεν τότε να θεωρήσει, ως προσβλητικά τα σκίτσα. Δεν εξεγέρθη προκειμένου, να επιτύχει, να μην δημοσιεύονται τέτοια σκίτσα και να απαγορευτούν.
Κάθε επιθυμία επιβολής στον κόσμο ενός σχεδιασμένου εκ των προτέρων λογικού προτύπου αντί της διαμόρφωσης ενός πλαισίου παροχής ευκαιριών για ελεύθερη ανάπτυξη μέσω της απρόσκοπτης λειτουργίας των κοινωνικοπολιτικών διαδικασιών της χαγιεκιανής «αυθόρμητης τάξης» καταλήγει μέσω της βέβαιης αποτυχίας του σε τερατώδη οπισθοδρόμηση. Στον φασισμό, στον ρατσισμό, στην ξενοφοβία, στην πολιτισμική σύγκρουση, στην οικονομική οπισθοδρόμηση.
Περιττό να τονίσω, ότι η τρομοκρατική επίθεση στη Γαλλία θεωρώ, ότι θα επιδεινώσει κατακόρυφα τις ήδη πολύ αρνητικές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία και στην Ευρώπη (ξενοφοβία, ρατσισμός, φασισμός, φτώχεια) καθιστώντας τες μάλλον μη αναστρέψιμες. Οι δε τρομοκρατικές επιθέσεις εφεξής θα στρέφονται σχεδόν αποκλειστικά εναντίον της ηπειρωτικής Ευρώπης.
(Επισυνάπτω παρακάτω μερικά σχετικά αποσπάσματα από τον F. A. Hayek)
[Ενώ η ορθολογιστική παράδοση θεωρεί ότι ο άνθρωπος ήταν εξαρχής προικισμένος τόσο με τα διανοητικά όσο και τα ηθικά χαρακτηριστικά που του επέτρεψαν να διαμορφώσει σκόπιμα τον πολιτισμό του, οι οπαδοί της εξέλιξης κατέστησαν σαφές ότι ο πολιτισμός ήταν το συσσωρευμένο μέσα από δυσκολίες αποτέλεσμα δοκιμών και λαθών, το άθροισμα της εμπειρίας που εν μέρει μεν μεταβιβαζόταν από γενιά σε γενιά ως ρητή γνώση, αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό ήταν ενσωματωμένο σε εργαλεία και θεσμούς που αποδεικνύονταν κάθε φορά στην πράξη ανώτεροι - θεσμοί των οποίων τη σημασία θα μπορούσαμε ίσως να ανακαλύψουμε μέσω της ανάλυσης, αλλά ούτως ή άλλως εξυπηρετούν τους σκοπούς των ανθρώπων ακόμα κι αν αυτοί δεν τους κατανοούν. Οι Σκοτσέζοι θεωρητικοί είχαν μεγάλη επίγνωση του πόσο εύθραυστο ήταν αυτό το τεχνητό οικοδόμημα του πολιτισμού, που στηρίζονταν στο γεγονός ότι τα πρωτόγονα και άγρια ένστικτα του ανθρώπου δαμάζονταν και περιορίζονταν από θεσμούς που ο άνθρωπος ούτε είχε σχεδιάσει, ούτε μπορούσε να ελέγχει. Αυτοί οι στοχαστές απείχαν πάρα πολύ από το να υποστηρίζουν αφελείς απόψεις - που αργότερα άλλοι φόρτωσαν άδικα στο λιμπεραλισμό τους - όπως η “φυσική καλοσύνη του ανθρώπου”, η ύπαρξη μιας “φυσικής αρμονίας συμφερόντων” ή τα ευεργετικά αποτελέσματα της “φυσικής ελευθερίας” (παρότι μερικές φορές χρησιμοποιούσαν την τελευταία φράση). Ήξεραν ότι το τεχνούργημα των θεσμών και των παραδόσεων ήταν αναγκαίο προκειμένου να συμφιλιώνονται τα συγκρουόμενα συμφέροντα. Το πρόβλημα που τους απασχολούσε ήταν με ποιον τρόπο “το πρώτο κινούν την ανθρώπινη φύση - η φιλαυτία - να πάρει τέτοια κατεύθυνση σ’ αυτή την περίπτωση (και σε όλες τις άλλες) ώστε να προάγει το δημόσιο συμφέρον μέσα από τις προσπάθειες που καταβάλλει ούτως ή άλλως για να προαγάγει το ατομικό συμφέρον”. Εκείνο που έκανε αυτές τις προσπάθειες επωφελείς δεν ήταν η “φυσική ελευθερία” με οποιαδήποτε κυριολεκτική της εννοιολόγηση, αλλά οι θεσμοί που έχουν εξελιχθεί για να προστατεύουν “τη ζωή, την ελευθερία και την ιδιοκτησία”. Ούτε ο Λοκ ούτε ο Χιουμ, ούτε ο Σμιθ ούτε ο Μπερκ θα υποστήριζαν ποτέ, όπως έκανε ο Μπένθαμ, ότι “κάθε νόμος είναι ένα δεινό, γιατί κάθε νόμος συνιστά παραβίαση της ελευθερίας”. Το επιχείρημά τους δεν ήταν ποτέ ένα πλήρες laissez faire, το οποίο όπως δείχνουν οι ίδιες οι λέξεις, είναι κι αυτό μέρος της γαλλικής ορθολογιστικής παράδοσης που κανένας από τους Άγγλους κλασικούς οικονομολόγους δεν υπερασπίστηκε ποτέ στην κυριολεκτική του σημασία. Οι στοχαστές αυτοί ήξεραν καλύτερα από τους μεταγενέστερους επικριτές τους ότι εκείνο που διοχέτευε επιτυχώς τις ατομικές προσπάθειες σε κοινωνικά επωφελείς σκοπούς δεν ήταν κάποιο είδος μαγείας, αλλά η εξέλιξη “καλά οικοδομημένων θεσμών”, όπου συμφιλιώνονταν “οι κανόνες και οι αρχές ανταγωνιστικών συμφερόντων και συμπλεκόμενων πλεονεκτημάτων”. Στην πραγματικότητα το επιχείρημά τους δεν ήταν ποτέ αντικρατικό ή αναρχικό, όπως αντικρατική και αναρχική είναι η λογική έκβαση του ορθολογιστικού δόγματος του laissez faire. Ήταν ένα επιχείρημα που λάμβανε υπόψη τόσο τις προσήκουσες λειτουργίες του κράτους, όσο και τα όρια της κρατικής δράσης.]
(F. A. Hayek, “Το σύνταγμα της ελευθερίας”, εκδ. “Καστανιώτη”, Αθήνα 2008, σελ. 112-113)
Ο F. A. Hayek στο δοκίμιό του “Why I Am Not a Conservative” γράφει:
«Έχω ήδη υπογραμμίσει ότι, μολονότι σ’ όλη μου τη ζωή περιγράφω τον εαυτό μου ως λιμπεραλιστή, πρόσφατα το κάνω με μια ολοένα μεγαλύτερη διστακτικότητα – όχι μόνο επειδή στις Ηνωμένες Πολιτείες αυτός ο όρος εγείρει συνεχώς παρανοήσεις, αλλά επίσης επειδή συνειδητοποιώ ολοένα και περισσότερο το μεγάλο χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στη δικιά μου άποψη και στον ορθολογιστικό λιμπεραλισμό της ηπειρωτικής Ευρώπης ή ...ακόμα στον αγγλικό λιμπεραλισμό των οπαδών του ωφελιμισμού».
Συνεχίζει δε παρακάτω:
«…οι περισσότεροι λιμπεραλιστές της ηπειρωτικής Ευρώπης … καθοδηγούνταν περισσότερο από την επιθυμία να επιβάλλουν στον κόσμο ένα σχεδιασμένο εκ των προτέρων λογικό πρότυπο παρά να παράσχουν ευκαιρίες για ελεύθερη ανάπτυξη».
Comments