Skip to main content

Η φιλοσοφική και πολιτική θεμελίωση της επέμβασης στο Ιράκ

Το άρθρο του Donald Rumsfeld στην The Washington Post προκάλεσε τα δεικτικά σχόλια των Henry Kissinger και Zbigniew Brzezinski:

[Henry Kissinger, who served with U.S. forces in Germany at the end of World War II and who served as secretary of state under Republican Presidents Nixon and Ford, said the situations are not analogous. "In Germany, the opposition was completely crushed; there was no significant resistance movement," the German-born diplomat told CNN's "Late Edition."

Zbigniew Brzezinski, who served as national security adviser under President Carter, a Democrat, was less charitable. "That is really absolutely crazy to anyone who knows history," he said. "There was no alternative to our presence. The Germans were totally crushed. For Secretary Rumsfeld to be talking this way suggests either he doesn't know history or he's simply demagoguing."]

Αυτό που υποκρύπτεται πίσω από αυτά τα σχόλια είναι ουσιαστικά το επιχείρημα του Μαξ Βέμπερ και άλλων, ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία μπορούσε να εμφανιστεί μόνο στις χώρες της Δύσης. Οι υπόλοιποι θεωρούνται πολιτισμικά ακατάλληλοι για να ενστερνιστούν την φιλελεύθερη δημοκρατία.

Υπάρχουν ωστόσο αρκετά παραδείγματα χωρών που μολονότι δεν «πληρούσαν» τις βεμπεριανές πολιτισμικές προϋποθέσεις κατάφεραν να πετύχουν ένα υψηλό επίπεδο δημοκρατικής σταθερότητας. Ως τέτοιες χώρες ο Francis Fukuyama στο βιβλίο του «Το τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος» (Μέρος IV, παρ. 20) αναφέρει τις Ινδία, Γερμανία, Ιαπωνία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Ρωσία και από το χώρο του Ισλάμ την Τουρκία. Γράφει χαρακτηριστικά ο Francis Fukuyama στο παραπάνω βιβλίο του:
 
«Η δημοκρατία δεν έρχεται ποτέ από την πίσω πόρτα. Σε δεδομένη στιγμή, εμφανίζεται ύστερα από συγκεκριμένη πολιτική απόφαση να εδραιωθεί δημοκρατία. Η σφαίρα της πολιτικής παραμένει αυτονομημένη από τη σφαίρα της κουλτούρας και διατηρεί το δικό της ιδιαίτερο χαρακτήρα ως σημείο τομής μεταξύ της επιθυμίας, του θυμοειδούς και του ορθολογισμού. Δεν μπορεί να υπάρξει σταθερή φιλελεύθερη δημοκρατία χωρίς την παρέμβαση συνετών και ενεργών πολιτικών ανδρών που κατέχουν την τέχνη της πολιτικής και μπορούν να μετατρέψουν τις υποβόσκουσες προτιμήσεις των λαών σε πολιτικούς θεσμούς με διάρκεια».
 
Πέρα όμως από αυτή την προβληματική της εξαγωγής ή όχι της συνταγματικής δημοκρατίας το πιο σημαντικό στην περίπτωση του Ιράκ και των άλλων «κρατών εκτός νόμου», είναι η μετάβασή τους τουλάχιστον στον τύπο της ενδοκρατικής κοινωνίας που ο John Rawls (βλ. το βιβλίο του «Το Δίκαιο των Λαών») ονομάζει «ευπρεπείς λαούς». Αυτός ο τύπος τουλάχιστον σέβεται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, είναι προσανατολισμένος στην διεθνή ειρήνη και συνεργασία των λαών και δεν υποθάλπει την τρομοκρατία. 

Υπ’ αυτή την έννοια εγχειρήματα τύπου Ιράκ προσφέρουν τα μέγιστα στην ανθρωπότητα και βρίσκουν την φιλοσοφική και ηθικοπολιτική τους θεμελίωση στο προαναφερόμενο μεγαλειώδες έργο του John Rawls, που γράφει τα εξής:

"Μπορεί να τεθεί το ερώτημα με ποιο δικαίωμα οι ευτεταγμένοι φιλελεύθεροι και ευπρεπείς λαοί νομιμοποιούνται να επεμβαίνουν σ' ένα εκτός νόμου κράτος με το σκεπτικό ότι αυτό το τελευταίο παραβίασε ανθρώπινα δικαιώματα.......Σύμφωνα με τις μελέτες μας πάνω στο δίκαιο των Λαών για τους φιλελεύθερους και ευπρεπείς λαούς αυτοί οι λαοί απλώς δεν ανέχονται κράτη εκτός νόμου. Αυτή η άρνησή τους να ανέχονται αυτά τα κράτη είναι μια συνέπεια του φιλελευθερισμού και της ευπρέπειας. Αν η πολιτική αντίληψη του πολιτικού φιλελευθερισμού έχει γερές βάσεις και αν τα βήματα που κάναμε αναπτύσσοντας το Δίκαιο των Λαών είναι και αυτά σταθερά, τότε οι φιλελεύθεροι και ευπρεπείς λαοί έχουν το δικαίωμα κατά το δίκαιο των λαών, να μην ανέχονται τα εκτός νόμου κράτη. Οι φιλελεύθεροι και ευπρεπείς λαοί έχουν κάθε λόγο να τηρούν αυτή τη στάση. Τα εκτός νόμου κράτη είναι επιθετικά και επικίνδυνα. Όλοι οι λαοί θα είναι πιο ασφαλείς και πιο σίγουροι, αν αυτά τα κράτη αλλάξουν, ή εξαναγκαστούν ν' αλλάξουν, συμπεριφορά. Διαφορετικά επηρεάζουν βαθιά το διεθνές κλίμα ισχύος και βίας...." (σελ. 146-147).

"Είπα προηγουμένως ότι οφείλουμε κάποια στιγμή να θέσουμε στον εαυτό μας το ερώτημα του κατά πόσο είναι νόμιμο να παρεμβαίνουμε σε εκτός νόμου κράτη, απλώς και μόνο επειδή παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, παρόλο που δεν είναι επικίνδυνα και επιθετικά προς άλλα κράτη, και ίσως πράγματι να είναι και λίγο αδύναμα.......Είναι ποτέ πιθανόν μια βίαιη επέμβαση να κριθεί απαραίτητη; Αν οι προσβολές σε βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι στυγερές και η κοινωνία δεν ανταποκρίνεται στην επιβολή κυρώσεων, μια τέτοια παρέμβαση για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα ήταν αποδεκτή και θα είχε ζητηθεί. Πιο κάτω ...θα ασχοληθώ περαιτέρω με την πρόταση ότι σε εύλογο χρόνο, αν οι λαοί διάκεινται θετικά σ' έναν πολιτισμό φιλελεύθερο και σε βασικές αρχές και ιδεώδη του πολιτισμού, μπορεί να είναι σε θέση να τις αποδεχτούν και να τις υιοθετήσουν, και ενδεχομένως να ελαττωθούν οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων" (σελ. 168-169, κείμενο από την σημείωση 6).
 
Το εγχείρημα, συνεπώς, της επέμβασης στο Ιράκ, στοχεύει όχι όπως λανθασμένα υποστηρίζεται στην εξαγωγή της συνταγματικής δημοκρατίας, αλλά, σε πρώτο στάδιο, στην ένταξη του Ιράκ και των άλλων "κρατών εκτός νόμου" στο αποδεκτό από όλους σύστημα της "κοινωνίας των λαών".

Comments

Roark said…
H επέμβαση θεμελιώνεται και από το έργο του Κ.Πόππερ. Όπως γράφει στην "Ανοιχτή Κοινωνία και οι Εχθροί της". Σημείωση 7 Κεφαλαίου 9 (εκδόσεις Παπαζήση/Δωδώνη Ά τόμος, σελίδα 472 και εξής).
George Bourchas said…
Νομίζω ότι, λόγω της δυνατότητας που παρέχει για αναγωγή σε σημερινές καταστάσεις, είναι πιο ενδιαφέρουσα η θέση του Καρλ Πόππερ υπέρ του διεθνιστικού ιμπεριαλισμού της αθηναϊκής δημοκρατίας, όπου «η πίεση του πολιτισμού άρχιζε να γίνεται αισθητή» για τις κλειστές κοινωνίες [βλ. κεφ. 10, τμημ. II & III, σελ. 285-297 στην «Ανοιχτή κοινωνία» τόμος Α΄].
Anonymous said…
Very pretty design! Keep up the good work. Thanks.
»

Popular posts from this blog

Άμεση ρήξη με τον αντιλιμπεραλιστικό μνημονιακό παρεοκρατικό καπιταλισμό και με τον διακομματικό εθνοεθνικισμό

Τα θρασύδειλα αντι-λιμπεραλιστικά μνημονιακά εθνοεθνίκια, πρώτα έφεραν την οικονομική καταστροφή της χώρας και τώρα την οδηγούν και σε νέα, εθνική αυτή τη φορά καταστροφή, οδηγώντας την χρεωκοπημένη και αποδυναμωμένη σε ένοπλη σύρραξη με την Τουρκία, αφού προηγουμένως την έχουν εξευτελίσει διεθνώς, θεωρώντας ανυπεράσπιστους και κατατρεγμένους ανθρώπους ως "ενεργή, σοβαρή, εξαιρετική και ασύμμετρη απειλή" κατά της χώρας, αναστέλλοντας και καταπατώντας βάναυσα την συνθήκη της Γενεύης για τους πρόσφυγες, διώκοντας τους, καταδικάζοντάς τους, φυλακίζοντάς τους και εξαπολύοντας ακόμα και δολοφονική βία εναντίον τους για την απώθησή τους, εν τέλει δε κατακρεουργώντας, έτσι, κάθε έννοια κράτους δικαίου στη χώρα. Κι αυτό, καθώς  ο διακομματικός εθνοεθνικισμός όλων υπόλοιπων κομμάτων της Βουλής, εκτός του ΜέΡΑ25 που διακηρύσσει ότι " το εθνικό δικαίωμα διαχείρισης των συνόρων μας θα το χρησιμοποιήσουμε για να δίνουμε καταφύγιο στους κατατρεγμένους", δεν βλέπει απέναντί

Αντιπρόσωποι και εκπρόσωποι

Το ελληνικό Σύνταγμα ανήκει στην κατηγορία των συνταγμάτων εκείνων, που αναγνώρισαν μεν τα πολιτικά κόμματα (κομματική δημοκρατία), πλην όμως διατήρησαν τις αρχές της κλασσικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, με συνέπεια τη δημιουργία πολλών προβλημάτων, που αναφέρονται στις σχέσεις διατάξεων των δύο κατηγοριών. Η ευρύτατη σε έκταση και περιεχόμενο «συνταγματοποίηση» των πολιτικών κομμάτων στο ελληνικό σύνταγμα (όπως, άλλωστε, απαιτούσε η νέα συνταγματικοπολιτική πραγματικότητα) και η εκ παραλλήλου διατήρηση των διατάξεων των άρθρων 51§2 και 60§1, που συνταγματοποιούν το αντιπροσωπευτικό σύστημα και την ελεύθερη εντολή, τείνουν να προσλαμβάνουν έντονο συγκρουσιακό χαρακτήρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ το 1974 υπήρξε έντονη συζήτηση για το άρθρο 60§1 κατά τη διαδικασία ψηφίσεως του νέου Συντάγματος (υπήρξαν προτάσεις και από την τότε συμπολίτευση υπέρ της απαγόρευσης της δυνατότητας ανεξαρτητοποιήσεως και μεταστάσεως των βουλευτών με την προσθήκη τρίτης παραγράφου στο άρθρο 60), έκ

Ο Ερντογάν θέλει, ο Καραμανλής μπορεί;

«Απαιτείται επειγόντως δόγμα» είναι ο τίτλος ενός ενδιαφέροντος άρθρου του Αλέξη Παπαχελά στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ». Γράφει χαρακτηριστικά ο Αλέξης Παπαχελάς: {Εχει η Αθήνα δόγμα; Ο Τάσσος έχει, το ακολουθεί πιστά και μπορεί - από τη δική του σκοπιά - να του βγει. Ο Σημίτης είχε το δικό του δόγμα, που έλεγε «αποφεύγω την κρίση, αλλά προσπαθώ να τα βρω στο ευρωπαϊκό πλαίσιο». Ο Καραμανλής; H λογική προστατεύω το στάτους κβο, αποφεύγω την οξύτητα και προσεύχομαι για το καλύτερο δεν «παίζει» σε ένα Αιγαίο όπου μια κρίση μπορεί να κλιμακωθεί μέσα σε λίγα λεπτά, με τα κανάλια να βάζουν απεριόριστο λάδι στη φωτιά για να «πουλήσουν». Απαιτείται επειγόντως δόγμα και αυτό που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν leadership, γιατί ειδάλλως θα βρεθούμε απροετοίμαστοι ενώπιον μιας σύγκρουσης, την οποία όλοι θα έπρεπε να αναμένουν, όπως η προχθεσινή!}. Ποιο, όμως, μπορεί να είναι αυτό το δόγμα; Ο κ. Παπαχελάς δεν προτείνει τίποτε σχετικό. Το «δόγμα Σημίτη», που αναφέρει και που ακολουθεί και η κυβέρνη